produkcja napojów

Śliwki mają bogatą historię i szerokie zastosowanie w kuchni i medycynie naturalnej. Cenione ze względu na charakterystyczny słodko-kwaśny smak i liczne właściwości zdrowotne, należą do najpopularniejszych owoców uprawianych na całym świecie. Jesienią dojrzewające śliwki stanowią przepiękną dekorację ogrodów i sadów owocowych. Poniżej przedstawiamy ich wartości odżywcze, właściwości zdrowotne i kulinarne oraz zastosowanie.

Śliwa domowa (Prunus domestica) to gatunek należący do rodziny różowatych. Powstał on zapewne w wyniku samoistnego krzyżowania się dwóch gatunków występujących w stanie dzikim: ałyczy (Prunus cerasifera) i tarniny (Prunus spinosa). Śliwa domowa wywodzi się najprawdopodobniej z Kaukazu, skąd następnie rozprzestrzeniła się na tereny Azji Mniejszej oraz Europy. Wzmianki o jej uprawie sięgają czasów starożytnych. Śliwki stanowiły ważny element diety Greków i Rzymian. W Polsce pojawiły się prawdopodobnie w XII wieku i szybko zyskały ogromną popularność. Obecnie uprawia się je niemal na całym świecie, a ich odmiany różnią się pod względem wielkości, smaku, barwy i zastosowania.

Prace nad opracowaniem systematycznym śliwy domowej podejmowano od początku XIX stulecia, ale powszechne uznanie zyskało dopiero opracowanie Karla Rödera z 1939 r., oparte na badaniach cytologicznych i morfologii kwiatów, owoców, liści i pędów. Wyróżnił on cztery podgatunki śliwy domowej, a w ich obrębie dodatkowo odmiany botaniczne.

Zgodnie z klasyfikacją Rödera do podgatunku Prunus domestica subsp. institia należą następujące odmiany botaniczne: Prunus domestica subsp. institia var. pomariorum, czyli lubaszka, zwana też luboską lub damaszką, której niewielkie (kuliste lub jajowate) owoce o ciemnogranatowej skórce pokryte są matowym nalotem, a kwaskowaty miąższ trudno oddziela się od pestki, oraz Prunus domestica subsp. institia var. cerea (lub, według innej klasyfikacji, Prunus domestica subsp. syriaca var. cerea), czyli mirabelka, której owoce są drobne, kuliste, żółte lub czerwone, a słodki miąższ łatwo odchodzi od pestki.

W obrębie podgatunku Prunus domestica subsp. italica występują: Prunus domestica subsp. italica var. claudiana, czyli renklody, o owocach dużych, kulistych lub lekko owalnych, najczęściej żółtych lub zielonożółtych, których miąższ dość dobrze oddziela się od pestki, oraz Prunus domestica subsp. italica var. subrotundata, czyli śliwy okrągłe, o zielonych lub fioletowych owocach, których miąższ słabo odchodzi od pestki.

Do podgatunku Prunus domestica subsp. intermedia zostały zaliczone: Prunus domestica subsp. intermedia var. ovoidea, czyli śliwy jajowe, o dużych, niebieskoczerwonych, czerwonych lub żółtych owocach, mocno zwężonych przy szypułce, Prunus domestica subsp. intermedia var. oxycarpa, czyli śliwy elipsoidalne, o owocach wydłużonych, najczęściej ciemnoniebieskich, Prunus domestica subsp. intermedia var. mamillaris, czyli śliwy daktylowe, które mają owoce podłużne, żółte lub granatowe, o intensywnym aromacie i smaku (w tym odmiany uprawne Żniwka i Węgierka Cukrowa Wielka), oraz Prunus domestica subsp. intermedia var. semipruneliana, czyli półwęgierki, o dużych lub średnich owocach z fioletową lub granatową skórką, których miąższ dobrze odchodzi od pestki (odmiany uprawne to m.in. Królowa Wiktoria i Węgierka Wangenheima).

W ramach podgatunku Prunus domestica subsp. oeconomica została wydzielona tylko jedna odmiana botaniczna: Prunus domestica subsp. oeconomica var. pruneliana, czyli węgierka, należąca do najstarszych i najpopularniejszych. Owoce węgierki, średniej wielkości, mają kształt elipsoidalny lub jajowaty. Pod granatową, ciemnofioletową lub brązową skórką kryje się słodkawy, ale delikatnie cierpki miąższ, który dobrze odchodzi od pestki. Do odmian uprawnych (kultywarów) węgierki należą m.in. Węgierka Zwykła, Węgierka Włoska, Stanley i Valor.

Śliwki stanowią cenne źródło wielu wartościowych składników odżywczych, które mają korzystny wpływ na nasze zdrowie. Śliwki są niskokaloryczne. 100 gramów świeżych śliwek to zaledwie około 45 kcal. Śliwki zawierają naturalne cukry (głównie fruktozę), które dostarczają energii i są stosunkowo łatwo przyswajalne. Owoce te są bogate w błonnik pokarmowy, wspomagający pracę układu trawiennego i wpływający na uczucie sytości. Śliwki zawierają również witaminy A, C, K i E, a także witaminy z grupy B, zwłaszcza B1, B6 i B3 (niacynę). W śliwkach znajduje się wiele składników mineralnych, m.in. żelazo, mangan, kobalt, magnez, fosfor, miedź i potas. Śliwki są też bogate w polifenole, które chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Regularne spożywanie śliwek, owoców o licznych właściwościach zdrowotnych, może przynieść wiele korzyści. Dzięki zawartości sorbitolu i błonnika, które wspierają ruchy jelit, śliwki (zwłaszcza suszone) wykazują działanie przeczyszczające. W związku z tym, poprawiając regularność wypróżnień, stanowią naturalne rozwiązanie dla osób cierpiących na zaparcia. Dzięki wysokiej zawartości potasu i antyoksydantów śliwki przyczyniają się do obniżenia ciśnienia krwi i wspierają zdrowie układu krążenia. Regularne spożywanie śliwek może prowadzić do zmniejszenia ryzyka chorób serca. Śliwki zawierają również związki, które mają wpływ na zwiększenie gęstości kości, co jest szczególnie korzystne dla osób starszych i narażonych na osteoporozę. Zawartość witaminy C i przeciwutleniaczy wpływa na wzmocnienie układu odpornościowego i zapewnia organizmowi ochronę przed infekcjami i chorobami sezonowymi. Spożywanie śliwek może również opóźniać procesy starzenia się skóry, ponieważ prowadzi do poprawy jej elastyczności i zmniejszenia widoczności zmarszczek.

Śliwki są niezwykle wszechstronnym surowcem kulinarnym. Ich wyjątkowy smak, który łączy słodycz i lekką kwaskowatość, sprawia, że mogą być wykorzystywane w szerokiej gamie potraw i przetworów. Bardzo często spożywa się świeże owoce, ale przede wszystkim są one przerabiane na susze, dżemy, powidła, marynaty, kompoty i napoje alkoholowe. Śliwki nadają się idealnie do ciasta drożdżowego i kruchego. Często spotyka się także desery na bazie karmelizowanych lub pieczonych śliwek z dodatkiem orientalnych przypraw, m.in. cynamonu i goździków. Można także przygotować mus śliwkowy, który świetnie komponuje się z deserami mlecznymi, takimi jak panna cotta. Dzięki dużej zawartości cukrów i błonnika śliwki doskonale nadają się na przetwory. Powidła śliwkowe, wyśmienite jako dodatek do kanapek, ciast lub pierogów, to klasyka kuchni polskiej. Śliwki znakomicie sprawdzają się jako dodatek do potraw mięsnych. Ich słodko-kwaśny smak świetnie kontrastuje z intensywnym smakiem wieprzowiny, wołowiny, a zwłaszcza dziczyzny. Mięso pieczone ze śliwkami nabiera głębi i niepowtarzalnego aromatu. Śliwki to popularny surowiec do produkcji napojów alkoholowych, m.in. win, nalewek, likierów oraz śliwowicy. Śliwki nadają się też na kompot, który doskonale gasi pragnienie zarówno zimą, jak i latem.

Dzięki walorom odżywczym i smakowym śliwki mają stałe miejsce w kuchni oraz w domowych apteczkach. Są częstym składnikiem przetworów oraz naturalnych preparatów zdrowotnych. Mogą być stosowane na co dzień jako element zdrowej diety, ale również w celach leczniczych, w szczególności w razie problemów trawiennych i jako wsparcie dla układu odpornościowego.

Śliwki należą do najcenniejszych owoców w naszej szerokości geograficznej. Dostarczają ważnych składników odżywczych, mają liczne właściwości zdrowotne i mogą być wykorzystywane w kuchni na wiele sposobów. Śliwki są obecne na naszych stołach od wielu lat. Fakt, że występują one w tylu odmianach, pozwala na ich serwowanie w różnych postaciach i kompozycjach smakowych. Zdecydowanie warto włączyć śliwki do codziennej diety i cieszyć się wszystkimi związanymi z tym korzyściami zdrowotnymi.