Czym charakteryzują się piwa pszeniczne?

Piwa pszeniczne mają wielu oddanych fanów wśród amatorów złotego trunku. Ze względu na orzeźwiający smak i fakt, że świetnie gaszą pragnienie, są poszukiwane szczególnie latem. W większości są to piwa fermentacji górnej, zaliczane do piw ale (w odróżnieniu od piw fermentacji dolnej, określanych zbiorowo mianem lagerów). W produkcji piw pszenicznych — obok wody, słodu jęczmiennego, chmielu i drożdży — wykorzystuje się słód pszeniczny lub pszenicę niesłodowaną.

 

Piwa pszeniczne należą do najstarszych i najbardziej cenionych piw na świecie. Popularne w średniowiecznej Europie, w epoce nowożytnej, m.in. w związku z wprowadzeniem w XVI wieku w Niemczech tzw. prawa czystości (Reinheitsgebot) oraz upowszechnieniem się w XIX stuleciu technologii fermentacji dolnej, były stopniowo wypierane przez piwa jęczmienne. Powszechne uznanie zyskały ponownie dopiero w latach 70. XX wieku dzięki szeroko zakrojonej kampanii reklamowej, przeprowadzonej z inicjatywy Wernera Brombacha z browaru Erdinger, w której przedstawiono piwa pszeniczne jako specjalność Bawarii.

 

Szczególną renomą piwa pszeniczne cieszą się zwłaszcza w Niemczech i Belgii. Niemieckie piwa pszeniczne są znane pod nazwami: Weizenbier (lub po prostu Weizen, a także Hefeweizen, również w postaci Hefe-Weizen), Weißbier (również w postaci Weissbier), weißes Bier (również w postaci weisses Bier) bądź po prostu Weißes (również w postaci Weisses) lub Weiße (również w postaci Weisse). Określenia te definiują produkt jako „pszeniczny” („pszenny”) lub „biały”, ponieważ oba terminy mają w języku niemieckim to samo pochodzenie. W Belgii piwo pszeniczne również określa się jako „białe”: w języku flamandzkim witbier (lub po prostu wit), w języku francuskim bière blanche (lub po prostu blanche).

 

Piwa pszeniczne są wyjątkowe ze względu na wysoką zawartość słodu pszenicznego lub pszenicy niesłodowanej, najczęściej od 30 do 70 proc., ale czasami jest to nawet ponad 70 proc. Obecność pszenicy lub słodu pszenicznego w zasypie skutkuje większą ilością białka niż w przypadku piw wytwarzanych wyłącznie ze słodów jęczmiennych. Białko to sprawia, że piwo staje się bardziej mętne i pieniste, ale też nabiera gładkości i pełni. Ponadto dzięki zastosowaniu słodu pszenicznego piwo uzyskuje charakterystyczny chlebowo-zbożowy aromat. W kształtowaniu charakteru piwa pszenicznego kluczową rolę odgrywają również drożdże. W tradycyjnych niemieckich piwach pszenicznych stosuje się specjalne szczepy drożdży z gatunku Saccharomyces cerevisiae, które w procesie fermentacji wytwarzają specyficzne estry i fenole, odpowiadające za charakterystyczne nuty smakowe i aromaty, m.in. owoców cytrusowych, bananów, goździków, a nawet gumy balonowej. Drożdże mają także wpływ na klarowność piwa. W przypadku stylu hefeweizen drożdże są pozostawiane w piwie, co sprawia, że jest ono mętne, natomiast w przypadku stylu kristallweizen piwo jest filtrowane w celu usunięcia drożdży i uzyskania klarownego piwa o podobnym smaku.

 

Profil aromatyczno-smakowy piw pszenicznych obejmuje przede wszystkim nuty owocowe, akcenty przyprawowe i kremową konsystencję. Wiele piw pszenicznych, szczególnie niemieckich, ma wyraźnie owocowy smak. Dominującą nutą jest smak bananów, który pochodzi od estrów wytwarzanych przez drożdże podczas fermentacji. Mimo że zazwyczaj są one dobrze zestrojone z delikatną słodyczą pszenicy, niekiedy mogą sprawić, że piwo jest odbierane jako napój lekki, niemal deserowy. Do cech dystynktywnych piwa pszenicznego należy również aromat goździków. Za sprawą fenoli produkowanych przez drożdże w procesie fermentacji piwo nabiera delikatnych nut przyprawowych, które doskonale kontrastują z owocowymi estrami. W niemieckich piwach pszenicznych akcenty przyprawowe mogą być bardziej wyraziste, a w belgijskich dodatkowo wzbogacone naturalnymi przyprawami, np. kolendrą. Dzięki znacznie wyższej zawartości białka piwa pszeniczne mają charakterystyczną kremową konsystencję, która odróżnia je od bardziej wytrawnych i ostrych lagerów. Tekstura piwa pszenicznego jest często opisywana jako aksamitna.

 

Piwa pszeniczne to cała gama odmian, które różnią się od siebie smakiem, wyglądem i procesem produkcji. Do najbardziej znanych stylów piwa pszenicznego należą:

 

Hefeweizen

Hefeweizen (nazwa zapisywana również w postaci Hefe-Weizen), czyli piwo pszeniczne drożdżowe, znane także jako Hefe-Weißbier (również w postaci Hefe-Weissbier), czyli piwo białe drożdżowe, lub po prostu Weißbier (również w postaci Weissbier), czyli piwo białe, wywodzi się z Bawarii. To najpopularniejszy styl piwa pszenicznego. Hefeweizen jest piwem niefiltrowanym i zawiera osad drożdżowy. Drożdże oraz białko z pszenicy odpowiadają za charakterystyczny mętny wygląd piwa. Ma ono jasną barwę oraz białą, gęstą i obfitą pianę. Powstaje ze słodów pilzneńskiego i pszenicznego (czasem z dodatkiem słodu wiedeńskiego, karmelowego lub melanoidynowego). W aromacie piwa dominują nuty goździków i bananów, często można również wyczuć subtelne akcenty gałki muszkatołowej, wanilii, a nawet gumy balonowej. W smaku przeważają nuty goździków i bananów, można także rozpoznać chlebowo-zbożowy posmak pszenicy i akcenty słodowe pochodzące ze słodu pilzneńskiego. Chmielowy aromat i goryczka są słabo wyczuwalne. Hefeweizen to piwo pełne i kremowe, lecz zarazem lekkie i orzeźwiające, co sprawia, że jest idealnym wyborem na ciepłe dni. Doskonale komponuje się z sałatkami i owocami morza. Serwowane jest głównie latem w wysokich szklankach rozszerzających się ku górze, w Bawarii zwykle z plasterkiem cytryny.

 

Kristallweizen

Kristallweizen (również w postaci Kristall-Weizen), czyli piwo pszeniczne kryształowe, znane także jako Kristall-Weißbier (również w postaci Kristall-Weissbier), czyli piwo białe kryształowe, lub po prostu Kristall, to piwo fermentacji górnej warzone podobnie jak hefeweizen, ale poddane procesowi filtrowania. W związku z usunięciem zawiesiny, w tym drożdży, uzyskuje się piwo klarowne, ale mające mniej intensywny aromat i smak niż hefeweizen. W aromacie piwa dominują nuty owocowe, m.in. bananów, gruszek, brzoskwiń, mirabelek, liczi i gumy balonowej, z dodatkiem goździków, w tle wyczuwalna jest również słodowość o charakterze chlebowo-zbożowym. W smaku przeważają nuty owocowe, głównie bananowe, które są jednak równoważone przez słodowość i nuty przyprawowe, zwłaszcza goździkowe. Chmielowy aromat i goryczka są prawie niewyczuwalne. Piwo ma jasną, złocistą barwę oraz białą, obfitą, zwartą i trwałą pianę. Jest lekkie i orzeźwiające. Podaje się je zwykle w wąskich, wysokich szklankach, czasem z plasterkiem cytryny.

 

Berliner weisse

Berliner Weißbier (również w postaci Berliner Weissbier) lub po prostu Berliner Weiße (również w postaci Berliner Weisse), czyli piwo białe berlińskie, to niefiltrowane niemieckie piwo pszeniczne wytwarzane tradycyjnie w Berlinie. W przypadku tego piwa słód pszeniczny może stanowić aż 75 proc. zasypu. Odznacza się ono bardzo jasną barwą i specyficznym kwaśnym smakiem. Jest warzone z niewielką ilością chmielu, co sprawia, że goryczka jest prawie niewyczuwalna. Berliner weisse to piwo lekkie i orzeźwiające, o niskiej zawartości alkoholu (zazwyczaj od 2,8 do 3,5 proc. obj.), które świetnie gasi pragnienie w upalne dni. Często podaje się je z dodatkiem słodkich syropów, zazwyczaj cytrynowego, malinowego (tzw. piwo czerwone) lub z marzanki (przytulii) wonnej (tzw. piwo zielone), w niezbyt wysokich, lecz szerokich kielichach.

 

Dunkelweizen

Dunkelweizen (również w postaci Dunkel-Weizen), czyli piwo pszeniczne ciemne, znane też jako dunkles Hefeweizen (również w postaci dunkles Hefe-Weizen), czyli piwo pszeniczne drożdżowe ciemne, a także dunkles Weißbier (również w postaci dunkles Weissbier), czyli piwo białe ciemne, oraz dunkles Hefe-Weißbier (również w postaci dunkles Hefe-Weissbier), czyli piwo białe drożdżowe ciemne, wywodzi się z Bawarii. Jest warzone ze słodu pszenicznego (który stanowi zwykle co najmniej 50 proc. zasypu) oraz słodów jęczmiennych, głównie pilzneńskiego oraz monachijskiego i wiedeńskiego, ale stosuje się również słody karmelowe i (w niewielkich ilościach) palone. Dzięki słodom ciemnym dunkelweizen uzyskuje głębszy smak. W aromacie i smaku piwa obok chlebowo-zbożowej słodowości pojawiają się nuty wanilii, orzechów, gałki muszkatołowej i cynamonu, a także toffi i czekolady. Mniej wyczuwalne są estry i fenole odpowiedzialne za nuty bananowe i goździkowe. Dunkelweizen odznacza się bursztynową, miedzianą lub brązową barwą oraz obfitą i trwałą pianą w kolorze beżowym lub jaśniejszym. Piwo to podaje się w temperaturze 7-10 stopni Celsjusza w wysokich szklankach rozszerzających się ku górze, co pozwala w pełni docenić jego aromat i smak. Smakuje wybornie z pieczonym kurczakiem, serem gouda oraz ciastami z kremem.

 

Piwo grodziskie

Piwo grodziskie, znane też pod nazwą Grodzisz, a także jako Grätzer Weißbier (również w postaci Grätzer Weissbier) lub po prostu Grätzer, to prawdopodobnie jedyny znany obecnie czysto polski styl piwa. Piwo to warzono w Wielkopolsce zapewne od średniowiecza, od XVI wieku głównym ośrodkiem jego produkcji był Grodzisk Wielkopolski. Grodziskie wytwarzano ze słodu pszenicznego wędzonego w dymie dębowym lub bukowym, co nadawało mu niepowtarzalny smak i aromat. W odróżnieniu od innych piw pszenicznych, bogatych w estry owocowe i fenole odpowiedzialne za nuty przyprawowe, piwo grodziskie ma bardziej neutralny profil aromatyczno-smakowy. Odznacza się jasną, słomkową barwą, wysokim nasyceniem dwutlenkiem węgla i niską (od 2,5 do 3,3 proc. obj.) zawartością alkoholu. Grodziskie spożywano tradycyjnie po obfitym śniadaniu wielkanocnym. Podawano je w wysokich, stożkowatych pokalach przypominających kieliszki do szampana.

 

Weizenbock

Weizenbock, czyli koźlak pszeniczny, to ciemne piwo pszeniczne o wysokiej zawartości alkoholu (najczęściej od 6,5 do 9,0 proc. obj.), wytwarzane z użyciem specjalnej metody zacierania i fermentacji. Łączy w sobie cechy tradycyjnych niemieckich koźlaków (niem. Bock) i piw pszenicznych (niem. Weizen). Weizenbock to piwo o bursztynowej, rubinowej lub brązowej barwie i złożonym profilu aromatyczno-smakowym. W aromacie piwa przeważają nuty słodowe, w ciemniejszych jego wersjach przypominające ciemne pieczywo z subtelnymi akcentami karmelowymi, w jaśniejszych zaś jasne pieczywo, tosty lub herbatniki. Typowe dla weizenbocka są również aromaty owocowe, m.in. bananów i gruszek, oraz przyprawowe, m.in. goździków, gałki muszkatołowej i wanilii, w ciemniejszych wersjach pojawiają się także nuty suszonych śliwek, rodzynek i fig. W smaku na pierwszy plan wysuwa się słodowość, z nutami melanoidynowymi w piwach ciemniejszych i zbożowymi w jaśniejszych, a owocowe estry i przyprawowe fenole doskonale harmonizują z alkoholowością piwa. Piwo to jest tradycyjnie spożywane w okresie świąt Bożego Narodzenia.

 

Gose

Gose to tradycyjny niemiecki styl piwny, który narodził się w saksońskim mieście Goslar położonym nad rzeką Gose. Występuje w dwóch odmianach: ciemnej i jasnej. Jego cechą charakterystyczną jest ostry, kwaśny smak. Wyjątkowy profil aromatyczny i smakowy gose to w dużej mierze zasługa przypraw: kolendry i soli. Piwo to, w XVIII wieku niezwykle popularne w Saksonii, a zwłaszcza w Lipsku, w XX wieku zostało prawie całkowicie zapomniane. Odrodziło się na fali piwnej rewolucji przełomu wieków i obecnie jest wytwarzane zarówno przez piwowarów domowych, jak i w browarach komercyjnych. Podaje się je zazwyczaj w wysokich, wąskich i prostych szklankach.

 

Witbier (bière blanche)

Belgijski witbier od większości niemieckich odpowiedników różni się użyciem przypraw. Tradycyjnie witbier warzy się z dodatkiem skórki pomarańczowej i kolendry (czasem stosuje się także w niewielkiej ilości inne przyprawy, takie jak rumianek, cynamon czy kmin rzymski), co nadaje mu świeży, cytrusowy smak z delikatnym ziołowym akcentem. Jest również często bardziej kwaskowy niż niemieckie piwa pszeniczne. W przypadku witbiera mniej więcej połowę zasypu stanowi niesłodowana pszenica, druga połowa to jasny słód jęczmienny, przeważnie pilzneński, czasem używa się 5-10 proc. owsa. Piwo to ma bardzo jasną barwę oraz gęstą, obfitą i trwałą pianę. Ze względu na dużą ilość skrobi i osad drożdżowy jest mętne, wydaje się wręcz mleczne. W aromacie wyczuwa się słodycz połączoną z delikatną kwasowością, a także nuty zbożowe, przyprawowe i cytrusowe. W smaku witbier łączy słodkie nuty miodu, wanilii i pomarańczy z kwaśnymi nutami pszenicznymi lub mlecznymi oraz subtelnymi akcentami przyprawowymi. Chmielowy aromat i goryczka są na bardzo niskim poziomie. Piwo jest gładkie i kremowe, mocno nasycone dwutlenkiem węgla, bardzo orzeźwiające. Idealne na letnie upały, podawane jest mocno schłodzone, choć lepiej prezentuje swój aromat w temperaturze 11-12 stopni Celsjusza. Najlepiej komponuje się z deserami, m.in. szarlotką i sorbetem pomarańczowym.

 

Piwa pszeniczne smakują najlepiej, gdy są serwowane w odpowiedni sposób. Pozwala to na wydobycie z nich pełni smaku i aromatu. Powinny być również podawane w odpowiedniej temperaturze. Zbyt niska temperatura może przytłumić subtelne smaki i aromaty piwa, zbyt wysoka zaś może sprawić, że piwo wyda się ciężkie i nieprzyjemne. Piwa pszeniczne nalewa się najczęściej do przeznaczonych specjalnie do tego celu naczyń, np. w przypadku piwa hefeweizen powinna to być wysoka, smukła szklanka, która pomaga zachować gęstą, kremową pianę oraz umożliwia lepsze uwalnianie aromatów, z kolei witbier serwuje się często w szerokich kielichach, które pozwalają na wydobycie delikatnych nut ziołowych i cytrusowych.

 

W Niemczech piwa pszeniczne często są spożywane do śniadania, szczególnie w weekendy, gdy piwo o stosunkowo niskiej zawartości alkoholu wydaje się idealnym napojem na początek dnia. Piwa pszeniczne podaje się również do innych posiłków. Hefeweizen i witbier świetnie komponują się z sałatkami oraz daniami z drobiu, ryb i owoców morza, natomiast dunkelweizen pasuje do deserów, zwłaszcza ciast czekoladowych. Piwa pszeniczne są także wykorzystywane do przygotowywania potraw. Ze względu na wyjątkowe właściwości aromatyczne i smakowe nadają się do marynowania mięsa, do sporządzania sosów, a także do pieczenia chleba.

 

Piwa pszeniczne odznaczają się wyjątkowym smakiem i różnorodnością. Oferują bogactwo aromatów i smaków, które zadowolą zarówno miłośników piw lekkich, owocowych, jak i osób preferujących smaki przypraw i bardziej złożone połączenia. Naprawdę warto je poznać i docenić wszystkie ich walory.